- Czym jest mutyzm selektywny /wybiórczy?
Mutyzm to zaburzenie pojawiające się w dzieciństwie lub wieku dorastania polegające na braku lub ograniczeniu mówienia w danym środowisku społecznym. Dziecko w bezpiecznym dla niego środowisku (najczęściej w domu rodzinnym) jest gadatliwe, a nawet hałaśliwe, natomiast w innym otoczeniu milczy lub mówi szeptem. Aby zdiagnozować mutyzm selektywny opisane zachowanie musi trwać co najmniej miesiąc, a zaburzenia nie da się wyjaśnić brakiem znajomości języka mówionego. Wykluczone muszą zostać również poważne trudności w wymowie, jąkanie, autyzm, uszkodzenie ośrodków mowy oraz zaburzenia słuchu. - Dlaczego dzieci z mutymem wybiórczym nie mówią?
Przyczyny braku mówienia są natury psychologicznej, wynikają z rzeczywiście odczuwanego lęku. Dzieci z mutyzmem wybiórczym chcą rozmawiać z innymi, mają jednak uczucie ściśniętego gardła i bycia ciągle „na świeczniku”, które uniemożliwia im zabranie głosu. Uważa się, że większość dzieci z mutyzmem selektywnym ma genetycznie uwarunkowane predyspozycje do odczuwania niepokoju. Mutyzm wybiórczy/selektywny należy rozpatrywać w kategoriach zaburzenia lękowego oraz fobii przed mówieniem. - Jak powinni reagować inni ludzie gdy dziecko z mutyzmem nie odpowiada na ich pytania?
Naciskanie na dziecko by mówiło może spowodować większe zahamowanie w kontakcie. Zadawanie dziecku pytań zwłaszcza podczas pierwszego kontaktu np. jak masz na imię?, ile masz lat?, dlaczego nie odpowiadasz? mogą wywołać duże napięcie emocjonalne dziecka. Chociaż wyczekujące pytania nie są wskazane, to warto dużo i ekspresyjnie mówić do dziecka np. dając przyjacielskie, zabawne komentarze. Dziecko z mutyzmem powinno czuć akceptację i życzliwość innych ludzi. Aby nawiązać więź z dzieckiem można zachęcić je do komunikowania się najpierw poprzez gesty i mimikę, co dla dzieci z tym zaburzeniem jest łatwiejsze. - Jak mogą zareagować rodzice gdy ktoś nowo poznany w miejscu publicznym zadaje natarczywie pytania dziecku z mutyzmem wybiórczym?
Warto przemysleć strategię w takiej sytuacji, ponieważ niemożliwe jest dostarczenie wiedzy o mutyzmie wszystkim ludziom, którzy zetkną się z dzieckiem. Dziecko słyszące w takiej sytuacji tłumaczenie rodzica:"moje dziecko nie mówi bo ma mutyzm wybiórczy" może czuć się bardzo nieswojo z taką etykietką. Zamiast tego można powiedzieć: "Dzisiaj (imię dziecka) nic pani nie powie, może kiedy indziej". Żadne dziecko nie ma obowiązku rozmawiać z nieznajomymi osobami na ulicy, dlatego gdy ktoś uporczywie pyta dlaczego dziecko nie odpowiada na pytania można odrzec:" Nie musi mówić gdy czuje się nieswojo". - Co mogą uczynić krewni aby pomóc dziecku z mutyzmem wybiórczym?
Krewni powinni być świadomi tego, że milczenie dziecka z mutyzmem wybiórczym/selektywnym nie wynika z braku wychowania, wyrachowania czy manipulowania. Powinni być gotowi cierpliwie poczekać, aż dziecko zacznie do nich mówić. Zanim to nastąpi powinni pozwolić dziecku komunikować się z nimi niewerbalnie. Krewni, którzy chcą pomóc dziecku będą współpracować z rodzicami, którzy przekażą im wskazania terapeuty. Każdy dorosły spokrewniony z dzieckiem może włączyć się w proces terapeutyczny stosując się do szczegółowych wskazań terapeuty. - Co możesz uczynić jako nauczyciel dziecka z mutyzmem wybiórczym ?
Gdy dziecko z mutyzmem zostanie upewnione, że mówienie nie jest wymagane może poczuć się swobodniej. Z tego względu ważne jest okazanie zrozumienia i zaakceptowanie, że dziecko potrzebuje sporo czasu by zacząć mówić. Pomóż dzieciom w braniu udziału w aktywnościach poprzez inne działania niż mówienie. Nie zdolność do mówienia na terenie szkoły nie powinna wpływać na wyniki szkolne. Gdy chcesz usłyszeć jak dziecko czyta lub recytuje wiersz, jego rodzice zapewne chętnie przyniosą ci nagranie głosu na dyktafonie. Pozwól dzieciom wykonać zadania pisemnie, sam na sam albo w małej grupie. Staraj się ośmielić dziecko do kontaktowania się poprzez gesty i mimikę. Zabranie głosu przez dziecko poprzedza zyskanie pewności siebie w kontaktach społecznych i ożywiona komunikacja niewerbalna. Usłysz dziecko ponad jego ciszą dostrzegając je i okazując empatię. Zorganizuj zabawy wymagające mówienia szeptem, np. w głuchy telefon. Dla dziecka z mutyzmem wybiórczym szeptanie jest o wiele łatwiejsze, zwłaszcza gdy może to uczynić spontanicznie w zabawie. Zadbaj o grupę dzieci, które przyjmą dziecko do zabawy. Jeśli chcesz nawiązać kontakt werbalny z dzieckiem postaraj się o zorganizowanie sytuacji gdy w bezpiecznym środowisku będziesz jeden na jeden z dzieckiem lub dzieckiem i jego rodzicami. Pozostawaj w kontakcie z rodzicami dziecka z mutyzmem. Być może dowiesz się od nich co jeszcze szczególnego możesz zrobić by nawiązać lepszy kontakt z dzieckiem. Umożliw rodzicom regularną pracę z dzieckiem w godzinach szkolnych na terenie szkoły. Rozmowy dziecka z rodzicami na terenie szkoły mogą odegrać ważną rolę na drodze do zabrania głosu przez dziecko w tym miejscu, już bez obecności rodziców. - Co się dzieje z nastolatkami, u których nie zdiagnozowano mutyzmu i nie udzielono pomocy?
Dzieci nastoletnie z mutyzmem wybiórczym, którym nie udzielono pomocy w dzieciństwie najczęściej nadal zmagają sie z niepokojem i trudnościami w nawiązaniu relacji z ludźmi.Mogą cierpieć z powodu fobii społecznej, niskiego poczucia własnej wartości, a nawet depresji czy innych zaburzeń psychicznych. Nigdy nie jest za późno na skorzystanie z pomocy psychologicznej. Nastolatki dzięki odpowiedniej terapii psychologicznej (wymagającej czasami wsparcia farmakologicznego) mogą odzyskać radość z komunikacji werbalnej z innymi ludźmi. Rokowanie efektywności terapii zależne jest od szeregu czynników: współwystępujących zaburzeń, współpracy rodziny i specjalistów, czestotliwości terapii, postawy samego nastlatka. - Dlaczego dziecko z mutyzmem wybiórczym rozmawia z pewnymi osobami, a z innymi nie?
Dziecko z mutyzmem selektywnym zazwyczaj romawia z najbliższa rodziną.
Kontakt werbalny rozwija również z osobami, które nie naciskają na mówienie, a umożliwiają na początek komunikowanie się niewerbalne i poprostu wspólną interakcję w bezpicznej, radosnej atmosferze np.zabawę. Zazwyczaj dzieje się tak podczas kontaktu indywidualnego, 1 na 1 np.z terapeutą lub nauczycielem i w zalezności od natężenia zaburzenia zabiera różną ilość czasu.To, że dziecko nie rozmawia z pewnymi osobami nie oznacza, że wybrało milczenie w kontakcie z nimi. Maggie Johnson, specjalistka z Wielkiej Brytanii uważa, że dzieci z mutyzmem wybiórczym często nie mogą nawiązać kontaktu werbalnego, z osobami na których bardzo im zależy. Przekonanie, że dziecko decyduje, z którymi osobami rozmawia i świadomie wybiera ciszę w kontakcie z innymi to pozostałość po starszych, nieaktualnych teoriach psychologicznych. Nowe podejście znalazło wyraz w zmianie nazewnictwa zaburzenia. Dawniej elective mutism czyli mutyzm planowany ( wybieralny), od 1994 roku (DSM IV) nazwa właściwa - mutyzm selektywny (w Polsce zwany częściej wybiórczym).
Tekst chroniony prawami autorskimi przez CTM Spółka z o.o.