Poniżej odpowiedzi na najważniejsze pytania i odpowiedzi dotyczące terapii dziecka z mutyzmem wybiórczym.
1. Gdzie terapia mutyzmu wybiórczego powinna się odbywać?
Według jednej z organizacji zajmującej się mutyzmem wybiórczym w Wielkiej Brytanii, terapia powinna odbywać się w miejscu, w którym mutyzm występuje czyli w szkole. Oddziaływania w przedszkolu i szkole są kluczowe, aby nie wzmacniać w tym miejscu objawu, pozytywnie motywować dziecko do komunikacji i wyznaczać realistyczne cele. Czy oddziaływania szkolne to jednak jedyne, jakie należy podjąć aby pokonać mutyzm wybiórczy? Często silny lęk towarzyszy dziecku nie tylko w przedszkolu i szkole, ale w wielu różnych sytuacjach poza domem. Problemy emocjonalne dziecka z mutyzmem wybiórczym są bardzo złożone, dotyczą nie tylko lęku, ale również złości, wstydu, perfekcjonizmu, słabej pewności siebie, niskiej samodzielności, małej elastyczności. Dodatkowo mutyzm wybiórczy często współwystępuje z innymi zaburzeniami psychicznymi. Bywa, że pomimo wystawienia dziecku odpowiednich celów w zakresie komunikacji i wsparcia w szkole, postęp nie jest możliwy, ponieważ objaw jest wzmocniony w rodzinie, stanowiącej najważniejsze środowisko. Problemy te bywają bardzo poważne, a pomoc w ich rozwiązaniu zapewnia psychoterapia. Chociaż oddziaływania przedszkolne/szkolne są niezbędne, to nie są w stanie zaspokoić rozległych potrzeb emocjonalnych dziecka z mutyzmem wybiórczym oraz jego rodziny. Profesjonalna terapia w postaci terapii psychologicznej/psychoterapii jest konieczna. Uczestniczenie przez dziecko w terapii, nie oznacza oczywiscie braku oddziaływań na terenie przedszkola i szkoły, które powinny być podjęte.
Niektórzy obawiają się, że warunki gabinetu są sztuczne i odbiegają od realiów przedszkola, szkoły i innych miejsc, w których objaw występuje. Chociaż terapia odbywa się w gabinecie, ma wpływ na pokonywanie objawu w realnym świecie, poprzez m.in.:
- wyposażanie rodziców do udzielania wsparcia dziecku na codzień
- wyznaczanie dziecku celów obejmujących wszystkie środowiska
- odgrywanie z dzieckiem scenek pozwalających na przeniesienie umiejętności na rzeczywiste sytuacje
- współpracę z nauczycielami i specjalistami szkolnymi w celu ustalania bieżącej strategii na terenie przedszkola i szkoły
- terapię grupową, podczas której dziecko staje przed wyzwaniami w postaci komunikacji ne tylko w relacji indywidaualnej z terapeutą
- jeśli pozwalają na to warunki wyjście z pacjentem poza teren gabinetu (np. sklep).
2. Jaki rodzaj terapii dla dziecka z mutyzmem wybiórczym jest najbardziej skuteczny?
Możliwości jest wiele, terapia: logopedyczna, pedagogiczna, terapia integracji sensorycznej, terapia słuchowa, terapia w piaskownicy, dogoterapia i inne. W wielu krajach, wiodącą terapią dla dzieci z mutyzmem wybiórczym jest terapia behawioralna i poznawczo - behawioralna ( Cohan, SL, Chavira, DA, i Stein, MB 2006). Przynosi ona według badań większe efekty niż inne rodzaje terapii (Stone, Kratochwill, Sladezcek, & Serlin, 2002). Badania dowodzą skuteczności terapii poznawczo – behawioralnej np. badania przeprowadzone przez Kurtza, psychiatrę z USA, dowodzą skuteczności terapii CBT na poziomie 60%, po włączeniu odpowiednich leków wzrasta ona do 80% (Kurtz, 2012). Stosowaną z pozytywnymi rezultatami terapią w CTM jest również terapia rodzinna (inaczej systemowa). Zapewnia ona wsparcie nie tylko dla dziecka z mutyzmem, ale również wpływa na relację rodziców, relacje rodziców z dzieckiem bez zaburzenia oraz na więzi między rodzeństwem. Dodatkowe oddziaływania w postaci dogoterapii, ruchu Weroniki Sherborne, terapii tańcem i ruchem lub innych form terapii, mogą być cennym uzupełnieniem podstawowej terapii. Pewne formy terapii mogą być również niezbędne z powodu stwierdzonych dodatkowych zaburzeń np. zaburzeń integracji sensorycznej lub przetwarzania słuchowego. Przyczyny zaburzenia leżą w sferze emocjonalnej, dlatego kluczowa jest terapia psychologiczna/psychoterapia prowadzona przez wyszkolonych psychologów z doświadczeniem klinicznym lub psychoterapeutów.
3. Jaką rolę w terapii mutyzmu wybiórczego odgrywają rodzice?
Oddziaływania rodzicielskie są kluczowe, uważamy je za najskuteczniejsze, ponieważ rodzice stanowią najważniejsze osoby w życiu dziecka. Siła działań podejmowanych przez rodziców jest ogromna. W związku z tym terapia powinna wyposażać rodziców w strategie do wykorzystania na co dzień, które mają zwiększać samodzielność, aktywność i inicjatywę dziecka w domu, sklepie, podróży, restauracji, w kontaktach z krewnymi i innych sytuacjach. Zaangażowanie rodziców, ich pomysły, współpraca z szkołą lub przedszkolem, prowadzi do milowych postępów. Zarazem jednak, nawet najlepiej wyposażony w wiedzę i narzędzia rodzic, potrzebuje wsparcia w zachowaniu równowagi psychicznej i spojrzenia specjalisty pozbawionego silnych emocji towarzyszących wychowaniu dziecka z zaburzeniem. Terapia powinna więc zaspokajać potrzeby emocjonalne nie tylko dziecka, ale również rodziców. Biorąc pod uwagę długofalowość terapii, rodzina dziecka z mutyzmem zmaga się z dużym obciążeniem psychicznym i trudnymi uczuciami. Spotkania z psychologiem/psychoterapeutą lub terapia rodzinna zapewniają całej rodzinie (również rodzeństwu dziecka z mutyzmem) odpowiednią pomoc.
4. Jaką rolę w terapii mutyzmu wybiórczego odgrywają nauczyciele?
Rolę nauczyciela w procesie terapii dziecka z zaburzeniem regulują przepisy obowiązujące szkoły i przedszkola w naszym kraju, dokładnie Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno -pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Poniżej najważniejsze cytaty z ustawy.
Pełen tekst ustawy znajduje się: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20130000532 „Pomoc psychologiczno - pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia wynikających w szczególności: z niepełnosprawności(…), choroby przewlekłej (…), niepowodzeń edukacyjnych (…), z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą”. ”W przypadku stwierdzenia, że uczeń ze względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne wymaga objęcia pomocą psychologiczno pedagogiczną, odpowiednio nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista niezwłocznie udzielają uczniowi tej pomocy w trakcie bieżącej pracy z uczniem”.
„Pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce udzielają uczniom nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści wykonujący w przedszkolu, szkole i placówce zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w szczególności psycholodzy, pedagodzy, logopedzi, doradcy zawodowi i terapeuci pedagogiczni, zwani dalej „specjalistami”. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana i udzielana we współpracy z: 1) rodzicami uczniów; 2) poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, zwanymi dalej „poradniami”; 3) placówkami doskonalenia nauczycieli; 4) innymi przedszkolami, szkołami i placówkami; 5) organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.”
Ustawa określa więc, że nauczyciele wraz z specjalistami w placówce oraz we współpracy z rodzicami i poradniami, mają udzielać dziecku z specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, pomocy psychologiczno – pedagogicznej. Nauczyciele nie prowadzą terapii, a raczej udzielają „pomocy w trakcie bieżącej pracy z uczniem”. W udzielaniu jej uczniom nie mają być osamotnieni, a raczej wspierani przez specjalistów szkolnych oraz poradnie. Nauczyciele, którzy otrzymują od specjalistów dokładne wskazówki do pracy z uczniem, przyczyniają się w znaczący sposób do rozwoju komunikacji dziecka. Z uwagi na wyczerpujący charakter pracy, nauczyciel potrzebuje wsparcia emocjonalnego i merytorycznego, które powininii zapewniać specjaliści szkolni oraz terapeuta wiodący czyli psycholog/psychoterapeuta prowadzący dziecko. Dr Lindsey Bergman, profesor psychiatrii klinicznej , specjalizująca się w zaburzeniach lękowych zaleca współpracę terapeuty mutyzmu wybiórczego z nauczycielem w celu ułatwienia realizacji celów terapii (Bergman, 2012).
5.Czy z dzieckiem z mutyzmem wybiórczym nie należy utrzymywać kontaktu wzrokowego?
Niektórzy, na przykład jedna z terapeutek w Wielkiej Brytanii, w filmie skierowanym do nauczycieli stanowczo wskazuje, że z dzieciom z mutyzmem wybiórczym nie należy patrzeć w oczy, aby dodatkowo nie nasilać ich lęku. Czy to prawda? Według nas (CTM) należy rozważyć następujące czynniki:
a) Różne potrzeby dzieci z mutyzmem wybiórczym. Choć wiele cech dzieci z mutyzmem wybiórczym jest wspólnych, to różnią się one stopniem nasilenia lęku. Część dzieci z mutyzmem wybiórczym bez trudu nawiązuje kontakt wzrokowy. Dlaczego więc terapeuta lub nauczyciel nie miałby go z dzieckiem utrzymywać?
b) Gdy ktoś mówiąc do nas nie utrzymuje kontaktu wzrokowego, czujemy się ignorowani i traktowani bez szacunku. Czy dziecko z mutyzmem wybiórczym z powodu lęku, miałoby odbierać brak kontaktu wzrokowego pozytywnie? W niektórych szczególnie stresujących okolicznościach być może tak. Czy jednak istnieje prawdopodobieństwo, że niektóre dzieci z mutyzmem mogą poczuć się ignorowane, gdy są pozbawione kontaktu wzrokowego? Naszym zdaniem TAK.
c) Utrzymywanie kontaktu wzrokowego to podstawowa umiejętność społeczna, a najlepszy sposób uczenia się przez dzieci to modelowanie. Częścią programu psychoterapeutycznego zaburzeń lękowych „Lęk” autorstwa profesora psychologii i Kierownika Kliniki Zaburzeń Lękowych Dzieci i młodzieży Temple University Philipa Kendalla (2014) jest uczenie dzieci nawiązywania kontaktu wzrokowego. Czy terapeuta lub nauczyciel może nauczyć dziecko tej umiejętności bez dawania pod tym względem przykładu?
d) Czynniki kulturowe i system nauczania w danym kraju. Na przykład Japończycy zazwyczaj unikają bezpośredniego kontaktu wzrokowego. W Polsce kontakt wzrokowy jest naturalnym elementem relacji społecznych. Zalecenia dotyczące postępowania z dzieckiem z mutyzmem wybiórczym powinny uwzględniać czynniki kulturowe.
e) Sposób nawiązywania kontaktu wzrokowego. Nawiązywanie kontaktu wzrokowego nie musi nasilać lęku dzieci z mutyzmem wybiórczym. Umiejętny terapeuta lub nauczyciel po próbie nawiązania kontaktu wzrokowego zauważy czy jest to dla dziecka łatwe czy trudne. Tak jak w każdej relacji społecznej, kontakt wzrokowy nie powinien być nachalny. Taktownie ponawiając próbę nawiązania kontaktu wzrokowego, terapeuta lub nauczyciel uczy, że jest to ważny element relacji i daje szansę na opanowanie z czasem tej umiejętności.
6. Czy dziecku z mutyzmem wybiorczym nie można zadawać pytań?
Niektórzy, na przykład jedna z terapeutek w Wielkiej Brytanii, w filmie skierowanym do nauczycieli stanowczo wskazuje, że dzieciom z mutyzmem wybiórczym nie należy zadawać pytań. Czy na pewno jest to adekwatna postawa? Zachęcamy do rozważenia następujących czynników:
a) Sytuacje gdy każdy w grupie przedszkolnej w kręgu ma odpowiedzieć na jakieś pytanie np. jaki jest Twój ulubiony kolor. Czy w takiej sytuacji nauczyciel ma pominąć dziecko z mutyzmem, chcąc nie nasilić jego lęku? Gdyby to zrobił dziecko mogło by być potraktowane jak niewidzialne. Jak wskazuje dr Elisa Shipon – Blum kluczowe jest pobudzanie dziecka z mutyzmem wybiórczym do zaangażowania społecznego, które może być na początku niewerbalne (Stimulating social engagement, Elisa Shipon –Blum). W takiej sytuacji powinien dać szansę dziecku z mutyzmem wybiorczym na wypowiedź. Nie powinno to oczywiście oznaczać zmuszania do mówienia lub wyczekującego, długiego czekania na wypowiedź. Nauczyciel może podpowiedzieć dziecku w jaki inny sposób może wyrazić swoje zdanie czyli poprzez gesty, mimikę, wskazywanie, rysowanie lub pisanie w celu przekazania informacji. Inną możliwością jest poinformowanie dziecka, że jeśli tylko będzie chciało może się zgłosić wtedy nauczyciel powróci do niego z danym pytaniem. W ten sposób okazuje dziecku szacunek, pobudza do zaangażowania w komunikację w grupie i wspiera dając możliwości udzielenia odpowiedzi w różny sposób.
b) Pytania są naturalnym elementem relacji międzyludzkich i w wielu sytuacjach mogą być konieczne. Nauczyciel może chcieć zapytać dziecko o wiele rzeczy np. gdzie jest twoja praca?, czy chcesz skorzystać z łazienki?, czy coś cię boli? itd. Wiele pytań jest najzupełniej stosownych, jest przejawem życzliwości, zainteresowania, wsparcia. Dziecko może odpowiedzieć na wiele pytań w sposób niewerbalny. Zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi dziecka (początkowo niewerbalne) budują wzajemną relację.
c) Umiejętne stawianie pytań. Wyczekujące pytania na początku relacji nie są dobrym sposobem kontaktu z dziećmi z mutyzmem. Brak koncentracji na mówieniu, a raczej wspólna zabawa/gra w spontanicznej, radosnej atmosferze, umożliwia rozwój komunikacji. Jednak na dalszym etapie relacji, pytania wraz z wskazaniem sposobu w jaki można nie odpowiedzieć, nie tylko nie muszą nasilać lęku, a nawet mieć terapeutyczny wpływ i budować więź.
d) Sprawdzanie wiedzy w szkole. Czy możliwe jest sprawdzanie wiedzy dziecka bez zadawania mu pytań przez nauczyciela? Trudno to sobie wyobrazić. Wymagania edukacyjne powinny oczywiście być dostosowane do możliwości dziecka, przede wszystkim do poziomu lęku dziecka. Forma zaliczenia materiału może oznaczać kontakt indywidualny z nauczycielem, kontakt z nauczycielem z udziałem rodzica, a nawet nazwanie pojedynczej głoski lub cyfry gdy nauczyciel znajduje się za drzwiami. Dostosowanie warunków i formy zaliczenia materiału sprawia, że zadawanie przy tej okazji pytań nie musi mieć niszczącego wpływu na dziecko z mutyzmem wybiórczym.
7. Czy należy wyręczać dziecko z mutyzmem wybiórczym w mówieniu lub pozwalać na wyręczanie przez rówieśników?
Wyręczanie dzieci z mutyzmem z mówienia jest mechanizmem wzmacniającym objaw. W niektórych sytuacjach przekazanie w ten sposób informacji może być konieczne, nie powinno być jednak stałym i zalecanym sposobem porozumiewania się przez dziecko. Kluczowe jest rozwinięcie u dzieci z mutyzmem zaangażowania społecznego, które w pierwszej kolejności polega na współpracy z otoczeniem w sposób niewerbalny ( Stimulating social engagement, Elisa Shipon –Blum). Dziecko, które jest wyręczane w mówieniu przez rodzica lub rówieśnika traci motywację do pokonywania lęku i komunikowania się w sposób dla niego możliwy. Jak w takim razie nauczyciel może pomóc zrozumieć dzieciom jak wspierać kolegę/koleżankę z mutyzmem? Posługując się różnymi przykładami może wskazać, jak pomóc komuś, kto się boi np. czy jeśli ktoś boi się podejść do tablicy to czy pomocą dla niego będzie zrobienie tego za niego? czy są inne, lepsze pomysły? jeśli ktoś boi się mówić czy pomocą będzie mówienie za niego? A może będzie to dawanie szansy na wypowiedź, a w przypadku braku wypowiedzi wskazanie w jaki sposób można wyrazić swoje zdanie? Ten sposób reakcji koleżanki i zadowolenie dziewczynki z mutyzmem możemy zobaczyć w filmie edukacyjnym „Moje dziecko nie mówi”. Aby uczniowie w podobny sposób wspierali dziecko z mutyzmem wybiórczym, ważne by nauczyciel podkreślał, że ich kolega/koleżanka potrafi mówić i niedługo będzie z nimi rozmawiać w szkole, a zanim to nastąpi potrzebuje ich wsparcia. Jak wskazuje Philip Kendall, autor podręczników do psychoterapii zaburzeń lękowych, najlepszym sposobem pokonywania lęku jest mierzenie się z nim czyli robienie tego przed czym on powstrzymuje (Kendall, 2014). Dawanie dziecku z mutyzmem wybiórczym szansy na wypowiedź, czyli kilka sekund oczekiwania na wypowiedź/reakcję jest potrzebnym momentem mierzenia się z lękiem. Gdy nauczyciel nie pozwala na wyręczanie dziecka w mówieniu i każdorazowo daje szansę na wypowiedź lub motywuje do komunikacji niewerbalnej, okazuje empatię, a jednocześnie nie podtrzymuje objawu.
8. Czy dzieci z mutyzmem wybiórczym powinny przynosić nagrania głosu, w celu uzyskania ocen w szkole?
Korzystanie z nagrań głosu lub filmów sporządzonych przez dziecko może mieć terapeutyczny wpływ pod warunkiem wykorzystania ich w mądry sposób. Jaką więc może odegrać rolę? Może spełnić wiele wartościowych celów poza zdobywaniem stopni. Odtwarzanie nagrań może mieć działanie odwrażliwiające i obniżające lęk przed wypowiadaniem się w obecności danej osoby. Może pozwalać na lepsze wzajemne poznanie się i mieć bardzo pozytywny wpływ na budowanie relacji dziecka z nauczycielem. Odtworzenie nagrania głosu dziecka z mutyzmem wybiórczym w klasie, udowadnia rówieśnikom, że ich kolega/koleżanka mówi i w związku z tym warto z nim/nią rozmawiać. Bardzo pomocne może być również nagrywanie w obecności nauczyciela jako sposobu na osiągnięcie wytyczanego przez niego celu w zakresie komunikacji. Przy wysokim natężeniu lęku nagrywanie może odbywać się w dużej odległości od nauczyciela, stopniowo zmniejszającej się. Z kolei przynoszenie nagrania w celu zaliczenia materiału i zdobycia oceny, początkowo stanowi dla dziecka wyzwanie, a z czasem staje się mechanizmem wzmacniającym objaw. Dlaczego tak uważamy? Możliwość zdobywania najwyższych ocen bez żadnego słowa, odbiera motywację do pokonywania lęku przed komunikacją werbalną. Dzieci czują się bardzo rozczarowane, gdy w którymś momencie informuje się je, że od tej chwili nie mogą już zdobyć piątki przynosząc nagranie sporządzone w domu. Z drugiej strony perspektywa zdobycia pozytywnej oceny buduje motywację do osiągania realistycznych celów w zakresie komunikacji werbalnej. Nawet gdyby celem dla dziecka, umożliwiającym mu zdobycie pozytywnej oceny, było by wypowiedzenie jednej głoski w klasie gdy nauczyciel jest za drzwiami, miałoby to bardzo terapeutyczne znaczenie niż stałe przynoszenie długich nagrań głosowych. Osiągnięcie małego celu wymagającego wysiłku werbalnego i uzyskanie pozytywnej oceny, buduje poczucie własnej wartości dziecka nieporównywalnie bardziej niż przyniesienie nagrania. Nasze doświadczenie (CTM) współpracy ze szkołami pokazuje, że wycofanie zdobywania ocen w wyniku przynoszenia nagrań, prowadzi do znaczących postępów dzieci w komunikacji w szkole i przyczynia się ostatecznie do pokonania mutyzmu wybiórczego.
9. Co to jest technika "sliding in'?
Od rodziców lub specjalistów otrzymujemy czasami pytanie czy używamy tej techniki podczas terapii lub czy znajduje się ona w naszych programach szkoleniowych. Technika "sliding in" dosłownie znaczy "prześlizgiwanie się". Termin utworzyła Maggie Johnson, logopeda z Wielkiej Brytanii, specjalizująca się w terapii mutyzmu wybiórczego. Istostą techniki jest jak najbardziej łagodne, precyzyjne określenie kroków prowadzących do rozwoju komunikacji, niczym "prześlizgiwanie się" z jednego stadium do drugiego, dzięki czemu dziecko robi niewielkie postępy cały czas naprzód. Według definicji autorki metody "slidinig in" jest techniką, która jest wykorzystywana do wspierania ucznia w rozmowie z nowymi ludźmi, może być używana, aby pomóc uczniowi przenieść mówienie z zaufaną osobą na komunikację z nową osobą np. nauczycielem (2001, Maggie Johnson and Alison Wintgens). Zastosowanie techniki może mieć wiele różnych form. Od lat (CTM) stosujemy tę technikę tworząc programy rozwoju komunikacji dziecka na terenie przedszkola, szkoły i w innych środowiskach. Zdarza się, że technika "sliding in" stosowana jest w sposób, który prowadzi do przyjęcia przez rodziców roli terapeuty, co prowadzi do wielu problemów: pomieszanie ról, brak wsparcia ze strony prawdziwego terapeuty, brak obiektywnego spojrzenia z zewnątrz, trudność rodzica z wycofaniem się z działań na terenie szkoły z uwagi na nadmierne zaangażowanie. Rodzic, który prowadzi sam taką "terapię" naraża się na nadmierne obciążenie emocjonalne, ponieważ tak naprawdę nie jest przygotowany do takiej roli. Psycholodzy i psychoterapeuci, szczególnie pracujący w nurcie poznawczo - behawioralnym stosują często elementy tej metody podczas codziennej swojej pracy, nie używając nazwy "sliding in", a posługując się terminami profesjonalnymi dla dziedziny psychologii i psychoterapii, takich jak systematyczna desentyzacja, metoda stopniowej ekspozycji bodźca, systematyczne odwrażliwianie lub w kontakcie z klientem nazw potocznych, które lepiej pozwają ją zrozumieć np. metoda małych kroków. Wymieniona technika jest intuicyjnie stosowana przez wielu specjalistów, którzy poprostu dobrze rozumieją pracę z pacjentem o wysokim poziomie lęku, nawet gdy nie znają terminu "sliding in".
Nie jest to jedyna skuteczna technika w terapii mutyzmu wybiórczego.
Przykładem są doświadczenia wielu uznanych terapeutów mutyzmu wybiórczego na świecie, np. dr Elisy Shipon - Blum, której tysiące pacjentów pokonało to zaburzenie dzięki metodzie S-CAT. W czasopiśmie "Psychologia kliniczna dziecka i psychiatria" (Journal of Clinical Psychology Child and Psychiatry), w artykule ”Lęk, leczenie komunikacji społecznej dzieci i rodzin z mutyzmem wybiórczym: studia pilotażowe” (2016), opublikowano badania potwierdzające skuteczność leczenia tym programem. Wyniki badań wykazały, że najszybsze i najlepsze efekty terapii mają miejsce gdy w proces terapii zaangażowani są rodzice i nauczyciele, pod kierunkiem terapeuty. Dysponujemy doniesienimi o skuteczności psychoterapii poznawczo - behawioralnej, która obejmuje różne techniki terapeutyczne i może odbywać się w różnych formach (Stone, Kratochwill, Sladezcek, & Serlin, 2002; Kurtz 2012).
Szerzej na temat różnych form terapii mutyzmu wybiórczego, potwierdzonych wynikami badań naukowych przeczytacie Państwo w tym artykule.
Autorka: mgr Monika Andrzejewska – psycholog dziecięcy, psychoterapeuta
Bibliografia:
P.C. Kendall (2014) Terapia poznawczo- behawioralna z. lękowych u dzieci „Lęk”
Elisa Shipon Blum, Evelyn, R.Klein, Donna Spillman – Keneddy. What can we do to asses & treat selective mutism
Stone, B.P., Kratochwill,T.R,Slalezcek,I.,& Serlin, R.C. (2002) Treatment of selective mutism: A best evidence synhesis.School Psychology Quartly, 17(2),168 -19
Shipon – Blum, E. Stimulating social engagement.
Cohan, SL, Chavira, DA, i Stein, MB (2006). Journal of Child Psychology i Psychiatry 47:11, 1085/97)
Kurtz, S. (2012) SM Medical Treatment
R. Lindsey Bergman, Treatment for Children with Selective Mutism An Integrative Behavioral Approach
Johnson M., Witgens A.(2001) The Selective Mutism Resource Manual
Klein,E.R. , Lee Armstrong, S., Skira,K. i Gordon, J. (2016) Social Communication Anxiety Treatment (S-CAT) for children and families with selective mutism: A pilot study. Journal of Clinical Psychology Child and Psychiatry
Tekst chroniony prawami autorskimi przez CTM Sp.z o.o.